Del constructo del monolingüismo a la realidad de las prácticas multilingües
DOI:
https://doi.org/10.62701/revsocial.v13.5451Palabras clave:
Multilingüismo, Autotraducción, Heterolingüismo, Traducción interculturalResumen
Este artículo analiza el papel del multilingüismo, la autotraducción y el heterolingüismo en la literatura contemporánea y su relevancia histórica. En la era globalizada, los individuos transitan constantemente entre lenguas, lo cual ha favorecido el surgimiento de escritores multilingües y autotraductores. Sin embargo, la crítica literaria tradicional, centrada en el paradigma del monolingüismo, ha marginado estas prácticas. Se cuestiona el «mito del monolingüismo» al resaltar que la mayoría de las sociedades, textos y autores son intrínsecamente multilingües. Además, se plantea una visión más inclusiva de la traducción, no como simple transposición entre idiomas aislados, sino como un proceso continuo entre entidades multilingües. El objetivo principal es evidenciar cómo la autotraducción y el heterolingüismo han sido constantes en la historia de la literatura, destacando tanto sus beneficios como los desafíos que presentan.
Descargas
Estadísticas globales ℹ️
29
Visualizaciones
|
24
Descargas
|
53
Total
|
Citas
Anderson, B. (1991). Imagined communities. Verso.
Arenas, C., y Skrabec, S. (2006). La literatura catalana i la traducció en un món globalizat/ Catalan Literature and Translation in a Globalized World. Institució de les Lletres Catalanes/Institut Ramon Llull. Trad. de S. Yandell.
Bandia, P. (1996). Code-switching and code-mixing in African creative writing: Some insights for translation studies. TTR, 9(1), 139-153. https://doi.org/10.7202/037242ar DOI: https://doi.org/10.7202/037242ar
Bassnett, S. (2013). The self-translator as rewriter. En A. Cordingley (Ed.), Self-translation: Brokering originality in hybrid culture (pp. 13-25). Bloomsbury Academic.
Bauman, R. y Briggs, C. L. (2000). Language philosophy as language ideology: John Locke and Johann Gottfried Herder. En P. V. Kroskrity (ed.), Regimes of language: Ideologies, polities, and identities (pp. 139-204). James Currey.
Bauman, Z. (2000). Modernidad líquida. Fondo de Cultura Económica de España. Trad. de M. Rosenberg en colaboración con J. Arrambide Squirru.
Berman, A. (2012). Translation and The Trials of The Foreign. En L. Venuti (ed.), The Translation Studies Reader (pp. 240-253). Routledge.
Besemeres, M. (2002). Translating One's Self: Language and Selfhood in Cross-Cultural Autobiography. Peter Lang.
Besemeres, M., & Wierzbicka, A. (2007). Translating Lives: Living with Two Languages and Cultures. University of Queensland Press.
Casanova, P. (2002). Consécration et accumulation de capital littéraire. La traduction comme échange inégal. Actes de la recherché en sciences sociales, 144, 7-20. https://shs.cairn.info/revue-actes-de-la-recherche-en-sciences-sociales-2002-4-page-7?lang=fr DOI: https://doi.org/10.3917/arss.144.0007
Casanova, P. (2004). The World Republic of Letters. Harvard University Press. Trad. de M. B. DeBevoise.
Casanova, P. (2013). What is a dominant language? Giacomo Leopardi: Theoretician of Linguistic Inequality. New Literary History, 44(3), 379-399. Trad. de M. Jones. https://www.jstor.org/stable/24542566 DOI: https://doi.org/10.1353/nlh.2013.0028
Cerrato-Rodríguez, B. (2019). Traducción intersemiótica: La comida como mediación intercultural. El ejemplo de Najat El Hachmi (Tesis doctoral). Universidad de Salamanca, Salamanca.
Cerrato-Rodríguez, B. (2022a). La globalización de la biografía: La (re)traducción identitaria en la modernidad líquida. En S. Olivero Guidobono (Ed.), El camino hacia las sociedades inclusivas (pp. 1898-1911). Dykinson.
Cerrato-Rodríguez, B. (2022b). Las escritoras atravesadas: La configuración y (re)presentación de la realidad a través de la lengua. En R. Grana (Ed.), Lo que segrega también nos conecta (pp. 79-94). Dykinson.
Cronin, M. (2009). Translation goes to the movies. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203890806
Delabastita, D. y Grutman, R. (2005). Introduction: Fictional representations of multilingualism and translation. Linguistica Antverpiensia (New Series) (Special issue: Fictionalising Translation and Multilingualism), 4, 11-34. https://lans.uantwerpen.be/index.php/lans-tts/article/download/124/66 DOI: https://doi.org/10.52034/lanstts.v4i.124
Evangelista, E. M. (2013). Writing in translation: A new self in a second language. In A. Cordingley (Ed.), Self- translation: Brokering originality in hybrid culture (pp. 177-188). Bloomsbury Academic.
Even-Zohar, I. (1990a). The position of translated literature within the literary polysystem. Poetics today, 11(1), 45-51. DOI: https://doi.org/10.2307/1772668
Even-Zohar, I. (1990b). Laws of Literary Interference. Poetics Today, 11(1), 53-72. DOI: https://doi.org/10.2307/1772669
Even-Zohar, I. (1990c). Polysystem studies (Poetics today, Special Issue, 11(1)). DOI: https://doi.org/10.2307/1772666
Forster, L. (1970) The Poet’s Tongue: Multilingualism in Literature. Cambridge University Press. Grutman, R. (1997). Des langues qui résonnent: L’hétérolinguisme au XIXe siècle québécois. Fides.
Grutman, R. (1998). Multilingualism and translation. En M. Baker (Ed.), The Routledge Encyclopedia of Translation Studies (pp. 157-160). Routledge.
Grutman, R. (2000). Autotraducción, autoría y autopromoción en el Siglo de Oro: las posturas de Juan de Mariana y Bernardino Gómez Miedes. Quaderns – Revista de traducció, 25, 143-163. https://raco.cat/index.php/QuadernsTraduccio/article/view/337845
Grutman, R. (2006). Refraction and recognition. Literary multilingualism in translation. Target, 18(1), 17-47. http://surl.li/swpzbe DOI: https://doi.org/10.1075/target.18.1.03gru
Grutman, R. (2007). L'Écrivain bilingue et ses publics: une perspective comparatiste. En A. Gasquet & M. Suárez (Eds.), Écrivains multilingues et écritures métisses. L’Hospitalité des langues (pp. 31–50). PU Blaise Pascal.
Grutman, R. (2009). La autotraducción en la galaxia de las lenguas. Quaderns – Revista de traducció, 16, 123-134. https://raco.cat/index.php/QuadernsTraduccio/article/view/139940
Grutman, R. (2013). A sociological glance at self-translation and self-translators. En A. Cordingley (Ed.), Self- Translation: Brokering Originality in Hybrid Culture (pp. 139-156). Bloomsbury Academic.
Grutman, R., & Van Bolderen, T. (2014). Self-translation. En S. Bermann & C. Porter (Eds.), A Companion to Translation Studies (pp. 323-332). Wiley- Blackwell. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118613504.ch24
Hokenson, J. W., & Munson, M. (2007). The Bilingual Text: History and Theory of Literary Self-Translation. St. Jerome.
Klimkiewicz, A. (2013). Self-translation as broken narrative: Towards an understanding of the self's multilingual dialogue. En A. Cordingley (Ed.), Self-Translation: Brokering Originality in Hybrid Culture (pp. 157–172). Bloomsbury Academic.
Lefevere, A. (1982). Mother Courage's Cucumbers: Text, System and Refraction in a Theory of Literature. Modern Language Studies, 12(4), 3-20. DOI: https://doi.org/10.2307/3194526
Lefevere, A. (1992a). Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. Routledge.
Lefevere, A. (1992b). Translating Literature: Practice and Theory in a Comparative Literature Framework. MLA.
Macneil, T. (2003). Hétérolinguisme/heterolingualism. En J. M. Grassin (Ed.), Dictionnaire de la traduction (pp. 149-151). Larousse.
Meylaerts, R. (2006a). Heterolingualism in/and translation. Target, 18 (special issue), 1-15. https://doi.org/10.1075/target.18.1.02mey DOI: https://doi.org/10.1075/target.18.1.02mey
Meylaerts, R. (2006b). Conceptualizing the translator as a historical subject in multilingual environments: A challenge for descriptive translation studies. In G. L. Bastin & P. F. Bandia (Eds.), Charting the future of translation history (pp. 59-80). University of Ottawa Press. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1ckpfkh.7
Meylaerts, R. (2013). Multilingualism as a challenge for translation studies. En C. Millán & F. Bartrina (Eds.), The Routledge Handbook of Translation Studies (pp. 519-533). Routledge.
Meylaerts, R., & Şerban, A. (2014a). Introduction: Multilingualism at the cinema and on stage: A translation perspective. Linguistica Antverpiensia, 13 (special issue), 1-13. https://doi.org/10.52034/lanstts.v13i DOI: https://doi.org/10.52034/lanstts.v0i13.323
Millán-Varela, C. (2004). Hearing Voices: Jayme Joyce, Narrative Voice and Minority Translation. Language and literature, 13(1), 37-54. https://doi.org/10.1177/09639470040394 DOI: https://doi.org/10.1177/0963947004039486
Recuenco Peñalver, M. (2011). Más allá de la traducción: la autotraducción. TRANS – Revista de traductología, 15, 193-208. https://dx.doi.org/10.24310/TRANS.2011.v0i15.3203 DOI: https://doi.org/10.24310/TRANS.2011.v0i15.3203
Sternberg, M. (1981). Polylingualism as Reality and Translation as Mimesis. Poetics Today, 2(4), 221-239. DOI: https://doi.org/10.2307/1772500
Stratford, M. (2008). Au tour de Babel! Les défis multiples du multilinguisme. Meta, 53(3), 457-470. https://doi.org/10.7202/019234ar DOI: https://doi.org/10.7202/019234ar
Thomson, C. C. (2004). ‘Sláinte, I goes, and he says his word’: Morvern Callar undergoes the trial of the foreign. Language and Literature, 13(1), 55-71. https://doi.org/10.1177/0963947004039487 DOI: https://doi.org/10.1177/0963947004039487
Walkowitz, R. L. (2017). Born Translated: The Contemporary Novel in an Age of World Literature. Columbia University Press.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2025 Los autores/as conservan los derechos de autor y ceden a la revista el derecho de la primera publicación y el derecho de edición

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-SinDerivadas 4.0.
Los autores/as que publiquen en esta revista aceptan las siguientes condiciones:
- Los autores/as conservan los derechos de autor.
- Los autores/as ceden a la revista el derecho de la primera publicación. La revista también posee los derechos de edición.
- Todos los contenidos publicados se regulan mediante una Licencia Atribución/Reconocimiento-SinDerivados 4.0 Internacional. Acceda a la versión informativa y texto legal de la licencia. En virtud de ello, se permite a terceros utilizar lo publicado siempre que mencionen la autoría del trabajo y a la primera publicación en esta revista. Si transforma el material, no podrá distribuir el trabajo modificado.
- Los autores/as pueden realizar otros acuerdos contractuales independientes y adicionales para la distribución no exclusiva de la versión del artículo publicado en esta revista (p. ej., incluirlo en un repositorio institucional o publicarlo en un libro) siempre que indiquen claramente que el trabajo se publicó por primera vez en esta revista.
- Se permite y recomienda a los autores/as a publicar su trabajo en Internet (por ejemplo en páginas institucionales o personales), una vez publicado en la revista y citando a la misma ya que puede conducir a intercambios productivos y a una mayor y más rápida difusión del trabajo publicado (vea The Effect of Open Access).